Rondgang Stedum onder het hakenkruis, Razzia 1945

Vrijdagavond 19 April, tevens de dag dat Stedum werd bevrijd in 1945, vond er een rondgang plaats op 6 locaties waar verhalen werden verteld door familie van Stedumers die tijdens de 2e wereldoorlog verzet pleegden en die op schrift hadden op getekend wat ze hadden meegemaakt. Ondanks het gure weer waren er ca 80 belangstellenden die vanuit gebouw Moarstee hun tocht langs de locaties volgden om zo de verhalen van de sprekers aan te horen.
Oranjevereniging en Stichting Historisch Stedum wil iedereen bedanken voor zijn medewerking aan deze mooie gedenkwaardige avond.

Er is van deze avond een video gemaakt. Deze bestaat uit drie delen.
Deel 1: https://youtube.com/watch?v=5fl7hHCcMCY&feature=shared

Deel 2: https://www.youtube.com/watch?v=TS7VJycii1Q

Deel 3: https://www.youtube.com/watch?v=1XskSjqh1lk

Helaas is het verhaal van Jan Woltjer over zijn vader Geert niet opgenomen omdat het te vochtig was door de regen. De tekst kun je hieronder downloaden.
Verhaal over Geert Woltjer: https://ap.lc/HVRNg

Na de Tweede Wereldoorlog en in de jaren erna werd er weinig gesproken over de oorlog, verhalen erover werden voor zich gehouden. Wel werd op 5 mei de bevrijding gevierd met optochten door het dorp, op de site van Stichting Historie
Stedum vind u in de beeldbank nog foto’s die hieraan herinneren.

Na de 60er jaren is men steeds meer bezig om verhalen op papier, digitaal en in podcasts op te tekenen. Verhalen over verzet, onderduiken, deportaties, concentratiekampen, en op beeld denk je aan diverse films en tv-series over de oorlog.

Ook in Stedum werden verhalen verteld en opgetekend over het verzet, razzia’s, aanslagen, onderduikers die werden verraden en weggevoerd naar plaatsen waar onderdrukking, dood en verderf heerste, en als men geluk had kwam men weer thuis bij de familie. En onderdrukking door de Duitse overheersers, die vooral na een aanslag van het verzet op één persoon het Groninger land ingingen om razzia’s te houden in en om de dorpen.

Het was vooral het verzet in georganiseerd verband dat de Duitse bezettingsmacht veel werk bezorgde, maar de verraders – waaronder veel NSB- ers – zorgden voor veel spanning in de dorpen en de steden: wie kon je vertrouwen en wie niet, dat was in de oorlogsjaren een gemeengoed.

Oranjevereniging en Stichting Historie Stedum gaan naar aanleiding van de vele verhalen van bewoners van Stedum op vrijdagavond 19 april een rondgang houden langs zes locaties door het dorp waar een spreker een oorlogsverhaal houdt n.a.v. een gebeurtenis in en om Stedum.

De bijeenkomst start in gebouw Moarstee om 18.45 uur, n.a.v. de grootte van de belangstelling gaan we bij zes locaties langs namelijk, Piet Slager (Hoofdstraat 35), Beukema (D.Triezenbergstraat 22), Gemeentehuis (Stationsweg 10), Pol
(Stationsweg 58) en gebouw Stichting Historie Stedum (Stationsweg 29a), waar ook een rustpunt gecreëerd wordt. Bij de Vlasfabriek (Lopsterweg 43) zal de afsluiting zijn. Tevens is er een nazit; weer in Moarstee.

Peter Slager en Coby Nienhuis
Stichting Historie Stedum en Oranjevereniging

Er zullen ook bij deze twee locaties verhalen verteld worden uit de Tweede Wereldoorlog:

Foto van vroeger: Nij Nittersum 1956.
Artikel in de Stedumer van februari 2024:

Nij Nittersum is op 11 juli 1956 geopend. Het bejaardenhuis voldoet dan aan de eisen van de tijd. Er zijn zes woningen voor echtparen en vijf gemeubileerde eenheden voor alleenstaanden. In het Groene Kruisgebouw (links op de foto) is ruimte voor een dokter, tandarts, wijkverpleging en maatschappelijk werk. In het hoofdgebouw is woonruimte voor de leiding van het gebouw.

Tijden veranderen. Op den duur voldoet het centrum niet meer aan de eisen. De woningen komen in de gewone verhuur. In oktober 2020 besluit de eigenaar Wierden en Borgen tot sloop en vervangende nieuwbouw. De werkgroep Nij Nittersum zet zich in voor behoud. Heemschut en het Cuypersgenootschap doen een aanvraag er een gemeentelijk monument van te maken. Doel is behoud. Zij zien het gebouw als voorbeeld van de opbouw van de verzorgingsstaat. Gemeente Eemsdelta wijst het verzoek af, omdat de eigenaar het gebouw wil slopen.

Volgens Wierden en Borgen en de Gemeente zou behoud en versterken te duur zijn. Dorpsbelangen en een groep van twaalf jongeren zijn voor sloop en vervangende nieuwbouw. Hiermee zou worden voorkomen dat jongeren uit Stedum vetrekken. Nieuwbouw bevordert de doorstroming en kan bijdragen tot behoud van de school. In december 2022 zijn de nieuwbouwplannen gepresenteerd. Er komen negen levensloopbestendige woningen en vijf gezinswoningen. In april 2023 is Nij Nittersum gesloopt.

André de Graaf,
Stichting Historie Stedum
(foto: Nij Nittersum 1956)

Woensdag 27 december jl. hebben wij officieel afscheid genomen van ons bestuurslid Klaas Pilon.
Klaas is vanaf de oprichting in 2009 penningmeester geweest van onze stichting. Door onvoorziene omstandigheden is Klaas mantelzorger voor zijn echtgenote.
Oud Stedumer Jan Ekens heeft zich spontaan aangemeld als bestuurslid van onze stichting en is bereid gevonden om de donateursadministratie en de financiële administratie op zich te nemen.
We zijn Klaas ontzettend dankbaar voor het vele werk wat hij voor onze stichting heeft gedaan. Als dank werd Klaas een luxe balpen met inscriptie aangeboden en voor zijn vrouw een fraai boeket bloemen. We wensen beiden veel sterkte in deze periode van ziekte.

Artikel in De Stedumer van november 2023.

De dokterswoning Kampweg 21 is gebouwd in 1935. Woning en praktijk waren bedoeld voor Johannes Nijhoff die de praktijk overnam van zijn vader Jan. Johannes was na zijn studie in 1927 als huisarts begonnen in Ee bij Dokkum.
Er volgt een pijnlijke periode voor de familie. Vader dokter Jan Nijhoff moet in 1945 voor een tribunaal verschijnen. In de oorlog is hij actief geweest als keuringsarts voor de Duitsers. Hij wordt veroordeeld tot een geldboete, geschorst en uitgesloten van stemrecht.

In 1952 viert Johannes zijn 25-jarig artsenjubileum. In 1953 treedt Gerrard Andries Schipper aan als assistent. Hij trouwt met Geertruida Nijhoff, dochter van Johannes. Zij gaan wonen op Stationsweg 28; ‘Ons Huis’. Op 1 maart 1964 neemt dokter Schipper de praktijk over en gaat met zijn gezin wonen aan de Kampweg. Dokter Gerbens, assistent in 1974, vertrekt al gauw naar Middelstum. De familie Schipper verhuist naar de Bedumerweg vanwege hun paardenliefhebberij. De praktijk blijft aan de Kampweg.

Dokter Oosterhuis neemt de praktijk over in 1986. Op 1 januari 2014 neemt A. Booij te Loppersum de praktijk over. Mevrouw dokter B. Albronda blijft dan nog enige tijd spreekuur houden aan de Kampweg.

André de Graaf
Stichting Historie Stedum