Auteursarchieven: Historie Stedum

Foto van vroeger, twee heren in een open rijtuig

Stichting Historie Stedum Geplaatst op door

Op de foto uit 1915 twee keurige heren in een open rijtuig. We zien Marris Toxopeus (1890 – 1981) en oom Jan Toxopeus. De familie Toxopeus bewoonde de boerderij aan de Lellensterweg 36 waar nu de familie Blikker woont. De foto is op het boerenerf genomen.

De schaduwen verraden dat het zonnig is. De bomen op de achtergrond staan in het blad. Het is zomer. De strooien hoeden van de heren wezen al in die richting. Het is niet al te warm, gezien het kleed over de benen van Marris. Oom Jan met zweep is de koetsier. Marris legt zijn rechter hand op de carbidlamp. Hebben ze een doel, of wordt het een toertocht op zondagmiddag?

Koetsen hebben een lange geschiedenis en waren er in vele soorten. Op onze Beeldbank staan meerdere foto’s van koetsen, zoals de rouwkoets, bijvoorbeeld, die op 14 maart 1996 gebruikt is bij de begrafenis van Gerrit Toxopeus (1920 – 1996). Gerrit en broer Alje (1931 – 2014) runden de boerderij jarenlang samen. Alje heeft tot zijn overlijden met zijn vrouw Juul in de rentenierswoning Hoofdstraat 38 gewoond.

De auto begon eigenlijk als zelfrijdende koets en verdrong deze in de 20ste eeuw, al blijven we de carrosserie nog steeds koetswerk noemen.

André de Graaf, Historie Stedum

Foto van vroeger Belgische vluchtelingen 1914

Stichting Historie Stedum Geplaatst op door

Voor het huis Hoofdstraat 29 Belgische vluchtelingen onder wie enkele kinderen. Achter het raam staat ook nog iemand. De foto is gemaakt in 1914. (Fotograaf onbekend)

Op 4 augustus 1914 valt Duitsland België binnen. Er vluchten ruim 1.000.000 Belgen naar Nederland. In Groningen worden 3.389 Belgen opgevangen, waarvan 2.892 in de provincie en 497 in de stad. In Stedum is Jan Dirk Jensema als burgemeester verantwoordelijk voor de opvang.

In oktober 1914 kwamen 2.900 Belgische vluchtelingen aan op het Hoofdstation in Groningen. Een aantal van hen kwam in Stedum terecht. Bij het onderbrengen werd gelet op rangen en standen. Voor onderdak werd door het Rijk een vergoeding gegeven. Het Rijk wilde de vluchtelingen onderbrengen in kampen, dat zou goedkoper zijn en beter te controleren. Dat is in Groningen niet van de grond gekomen. Hoe de huisvesting precies was geregeld in Stedum en hoe lang de vluchtelingen hier geweest zijn, is niet bekend.

De Commissaris van de Koningin C.C. Geertsema kwam voor de belangen van de vluchtelingen op. De bevolking stond in het algemeen positief tegenover de vluchtelingen. Nieuwsblad van het Noorden en Nieuwe Groninger Courant riepen op te helpen. Half november 1914 was al een vierde van de vluchtelingen naar België teruggekeerd.

André de Graaf, Historie Stedum

Foto van vroeger Grafsteen uit 2014

Stichting Historie Stedum Geplaatst op door

Foto: Klaas Pilon

Op de grafsteen staat de volgende tekst:

Bij de herinrichting van het dorp Stedum in 2014 zijn op 20 meter van deze plek menselijke resten gevonden van vier volwassenen en een kind. Na archeologisch onderzoek bleken de resten uit de 13de of 14de eeuw te zijn. De resten zijn op 10 december 2014 op deze plek waardig herbegraven.

Weer toevertrouwd aan moeder aarde
Zo wachtend op de jongste dag
Hun blik opnieuw gericht naar het oosten
Dat die dag spoedig komen mag

De herbegrafenis vond plaats op het kerkhof bij de Bartholomeuskerk onder klokgelui en grote belangstelling.

De graven zijn gevonden onder de Hoofdstraat. Hieruit blijkt dat het kerkhof vroeger groter was. De graven lagen keurig oost-west georiënteerd. De overledenen lagen op hun rug met de armen over de borst gevouwen. Er zijn geen grafgiften gevonden. Het gaat om Christelijke graven uit de late middeleeuwen.

Na de vondst van de graven is de rest van de rioolvervanging archeologisch begeleid. Hierbij zijn resten gevonden van eerdere bebouwing en sporen van een grote brand in de middeleeuwen. De oudste vondsten van scherven e.d. komen uit de ontstaanstijd van Stedum, rond het begin van onze jaartelling.

André de Graaf, Historie Stedum

Foto van vroeger: Kerstrondgang 2017

Stichting Historie Stedum Geplaatst op door

Rubriek in De Stedumer van december 2024.
Op de foto een aantal leden van de Christelijke Muziekvereniging Jehova Nissi tijdens de kerstrondgang op 25 december 2017. Eerder die maand op 2 december was het afscheidsconcert gehouden in de Gereformeerde kerk. Jehova Nissi hield na 98 jaar op te bestaan.

Jaar in jaar uit werd op Kerstochtend een rondgang gehouden door het dorp. Er werden dan kerstliederen gespeeld van 6.00 uur tot klokslag 8.00 uur. De rondgang eindigde steevast bij de toren van de Bartholomeuskerk. Tot slot werd dan Ere zij God gespeeld.

De foto is genomen in de Hoofdstraat ter hoogte van nummer 35. Van links naar rechts: Nanne Santing, euphonium; Berta Tuinstra-Slager, bugel; Yvonne van der Ploeg, euphonium; Klarie Slager, bugel; Fenneke Colstree, saxofoon; Alie Santing, bugel; Dinie Berends-Slager, cornet; Tonnie Slager, bas en Frank Colstee, trombone.

De rondgang werd gewaardeerd door de Stedumers. De kerstklanken zorgden voor een serene sfeer. De muzikanten werden tijdens pauzes onderweg voorzien van koffie, warme chocolademelk en kerstbrood. De traditie eindigde in die vorm na de opheffing van Jehova Nissi. In de jaren erna werd de rondgang verzorgd door zangers, begeleid door enkele muzikanten. Ook dit jaar staat er weer een dergelijke rondgang op stapel.

André de Graaf
Stichting Historie Stedum, met dank aan Nanne Santing
(Foto Geert van Dijken)

Foto van vroeger, intocht Sinterklaas

Stichting Historie Stedum Geplaatst op door

Sinterklaas is weer in het land. Hij is aangekomen in de haven en nu in de Triezenbergstraat.
De boot werd verwisseld voor een lelijke eend, of deux chevaux.
Even later is hij gefotografeerd op zijn schimmel bij de kerk.

We zongen over de stoomboot en het huppelende paardje.

Sinterklaas is gebaseerd op de Heilige Nicolaas, bisschop van Myra. Hij staat bekend als gulle gever.
Zijn giften gooide hij bij arme mensen door het open raam of in schoenen.
Nicolaas is ook bekend geworden als beschermer van kinderen.

Sinterklaas bevat ook elementen uit de Germaanse mythologie. Zo zou de schimmel zijn ontleend aan
Sleipnir, het paard van Wodan, de Germaanse oppergod. De raven Huggin (gedachte) en Munnin
(geheugen) zijn Wodan boodschappers. Zij vliegen over de wereld en vertellen Wodan alles wat ze horen
en zien.

Al in de Middeleeuwen wordt er ‘sinterklaas gespeeld’. Brave kinderen kregen snoepgoed en stoute
kinderen een zakje zout of de roe. De laatste vijftig à zestig jaar is sinterklaas veranderd van boeman
in kindervriend. Surprises bij pakjesavond is een betrekkelijk nieuw verschijnsel.

Leuk voor thuis: wie staan er op de foto? Intussen is iedereen, inclusief de sint, 32 jaar ouder.

André de Graaf
Stichting Historie Stedum

(Intocht van Sinterklaas 21 november 1992, foto: Noorderkrant)

Oprichting Stichting Sien Jensema

Stichting Historie Stedum Geplaatst op door

Sinds vrijdag 25 oktober is de Stichting Sien Jensema in Stedum een feit. In de oprichtingsbijeenkomst in boerderij Niehof ondertekenden Siewert Jensema, Peter Slager (namens de Stichting Historie Stedum) en Ineke van Zanten de statuten.
Dit gebeurde in aanwezigheid van onder andere notaris H. Huitsing, wethouder P. Prins (gemeente Eemsdelta) en
streektaalconsulent Fieke Gosselaar. Met de oprichting van deze stichting is nu een formele stap gezet in het bewaren en
borgen van boeken, kunstwerken en andere objecten die zijn voortgekomen tijdens het werk en het leven van Sien Jensema.

Sien Jensema was een Groningse schrijfster die in de volksmond ‘juvver Sien’ werd genoemd.
Bekende boeken van haar zijn onder andere Berend Kopstubber, Hidde Betuun en een vertaling van het Bijbelboek Ruth.
In het Nederlands schreef ze de familieroman Edema’s, waarin ze het leven van een boerenfamilie in Stedum beschrijft.
Haar passie en aandacht voor de schrijfkunst in (vooral) het Hogelandse dialect leverden Sien Jensema in 1951 de culturele
prijs van de provincie Groningen op. Vanaf 1967 was ze ereburgeres van de gemeente Stedum waar later een straat naar
haar werd vernoemd.

Verzamelen en bewaren
In een fraaie museumkast op boerderij Niehof zijn haar gehele oeuvre en andere objecten te bezichtigen.
Deze zijn door de jaren heen bewaard gebleven. Evenals een selectie van kunstwerken van kunstenaars, die destijds gebruik
maakten van deze expositieruimte. De verbinding op deze plek wordt gelegd tussen het historische werk van deze schrijfster en
de mogelijkheden voor de toekomst zoals lezingen, open dagen en kunstexposities.
Dit waren ook juist de aandachtsgebieden van juvver Sien. Zij maakte kunst toegankelijk voor een breder publiek.

Oprichting stichting
Sinds enkele jaren werken Siewert Jensema (neef van Sien Jensema) en Ineke van Zanten (huidige bewoner van Niehof) samen
aan een permanente expositie over het werk en leven van Sien Jensema (1896-1994).
Om ook voor de toekomst haar oeuvre en de collectie te bewaren en te borgen is een samenwerking gezocht met de Stichting
Historie Stedum.

Ineke van Zanten

Najaarsbijeenkomst Stichting Historie Stedum.

Stichting Historie Stedum Geplaatst op door

Op dinsdag 12 november is er de najaarsbijeenkomst van de Stichting Historie Stedum in het Hervormd Centrum, Bedumerweg 8 te Stedum.
Aanvang ‘s middags 13.30 uur en ‘s avonds 19.30 uur.

Spreker deze middag en avond is niemand minder dan Joél Stoppels, projectleider van de Gemeente Eemsdelta voor 80 jaar bevrijding. Joél Stoppels is vooral bekend als de oprichter en gids / organisator van de Battlefield Tours.
Afgelopen juni was hij aanwezig in Normandië waar hij een tour verzorgde voor de Libaration Route Europe. Deze organisatie verbindt mensen en organisaties met elkaar die zich inzetten voor het behouden en het toevoegen van de waarde van het materiële en immateriële culturele erfgoed met betrekking tot de tweede wereldoorlog, de herinnering en betekenis ervan. Voor de 99-jarige Canadees Jim Parks, die vorig jaar nog in Appingedam aanwezig was, had hij in Normandië een Tour georganiseerd.

D-Day in Normandië dat zich na 6 juni langzaam in beweging zette naar Groningen toe. In september was het 80 jaar gelden dat Market Garden bij Arnhem plaats vond en in 1945 was Groningen bevrijd.

Een heel interessante middag en avond.

Entree is € 3,00 p.p. incl. koffie/thee met koek. Donateurs hebben gratis entree.

Wilt u de Stichting Historie Stedum steunen als donateur voor € 10,00 per jaar dan ontvangt u gratis het boek ‘Heelmeesters van Stedum.

Coby Nienhuis
Stichting Historie Stedum