Rubriek foto van vroeger in de Stedumer van januari 2023. In februari 1979 was het winter met veel sneeuw. Op de foto het gemeentehuis met de politiewagen van agent Siepel en de tractor. Binnen was het crisisoverleg o.l.v. burgemeester Mellema. Stedum was van de buitenwereld afgesloten en de stroom was uitgevallen. Om bij het transformatorhuisje in De Weer te komen, moest eerst de weg eerst sneeuwvrij worden gemaakt door een shovel. De koeien werden met de hand gemolken. De melk kwam in de sloot, want de wegen waren onbegaanbaar. De dorpsbewoners begonnen met scheppen en bezems hun stoepje en de straat sneeuwvrij te maken. Het materieel van de gemeente was ontoereikend om het dorp weer bereikbaar te maken. Hiervoor werd de hulp van het leger ingeroepen. De militairen bivakkeerden in de ruimte boven het café. Er werd groot materieel ingezet. De legertank met sneeuwschuiver belandde al snel in de sloot. In de supermarkt waren nog aardappelen, gehaktballen en boontjes voorhanden, die klaargemaakt werden voor de manschappen. Er is een bulletin gemaakt door meester Hovius van de openbare basisschool. Dat werd gestencild en huis-aan-huis verspreid. Er is zelfs een musical gemaakt en opgevoerd in de Gereformeerde Kerk onder de titel ‘Steem in Snei’.
André de Graaf Stichting Historie Stedum
Bijschrift foto: Gemeentehuis met Fiat 128 van de politie. De tractor van C.W.V., de Coöperatieve Werktuigen Vereniging Stedum, werd gebruikt door melkboer Pieter de Jong.
Uit de rubriek Foto van vroeger in De Stedumer van december 2022. De Brandweer van Stedum. Brandmelding gebeurde in het verleden door het luiden van de kerkklok. Later kwam er een sirene in de kerktoren die onderaan aan de toren werd bediend. Later stond de sirene op dak bij kapper Smid in de Clantstraat. Uiteindelijk kwam die weer in de toren terecht terwijl de bediening op afstand gebeurde. Het hele dorp liep uit terwijl de spuitgasten op de fiets of rennend op klompen naar de kazerne onderweg waren. Daarna kreeg elke brandweerman een pieper die verbonden was met de meldkamer in Delfzijl. De Dodge is in 1972 vervangen door de Mercedes, ook met een aanhanger. De brandweer kreeg later naast blusmiddelen ook de beschikking over hulpverleningsapparatuur. Brandweer Stedum was een actief korps dat regelmatig oefende en meedeed aan wedstrijden op provinciaal-, regionaal- en zelfs landelijk niveau. Brandweer Stedum is opgeheven na het ontstaan van de gemeente Loppersum. Klokkenpad 1-3 is gebouwd in 1900. Hierin zat ook de openbare lagere school. Nu is er ‘een paar ontwerpers v.o.f.’ gevestigd.
André de Graaf Stichting Historie Stedum met dank aan Gerard Kruidhof
(Op de foto: Brandweer Stedum naast de brandweerauto voor de kazerne. De foto is gemaakt rond 1960. Staand v.l.n.r. H. Zichterman, G. Laning, R. Slager, G. Ettema, J. Laning, J. van Leeuwen en E.B. Smid. Gehurkt G. Woltjer, J. Kap, B. Bakker en W. Kuin.)
Rubriek in De Stedumer van oktober 2022. De eerste Scania van Willem van Zanten. Halverwege de jaren ‘60 groeide ik op in de Noordoostpolder. Een vrachtrijder uit Stedum kwam bij ons bieten laden om naar de suikerfabriek in Groningen te brengen. Het vervoer heeft zich in de 20ste eeuw ontwikkeld van schip via paard-en-wagen naar de vrachtwagen. De vrachtrijders vervoerden landbouwproducten, zaaigoed en kunstmest, maar ook bouwmaterialen, zoals hout en bitumen voor dijkenbouw, bijvoorbeeld. Voor de overgang naar aardgas werden kolen per vrachtwagen aan de man gebracht door o.a. Kruidhof, die een vrachtwagen had. Jan Timmer vervoerde vlas, hout en bitumen door de Benelux. Het bevrachtingskantoor Jan Berends verdeelde vracht over de vervoerders. Willem van Zanten is eerst met Tjaart Kloosterboer gaan samenwerken. Tjaart was melkrijder en woonde aan Stationsweg 44 in het huis dat hij zelf bouwde. Zijn zoon Pieter heeft de samenwerking met Willem van Zanten voortgezet. Pieter is op 12 oktober 1959 omgekomen op het terrein van de suikerfabriek in Groningen. Hij kwam daar om schuimaarde te laden. Toen de schuimaarde ging schuiven raakte hij bekneld. Hij was 47. Nu is er nog een aantal transportbedrijven: J. van Leeuwen, Wim van Zanten en Rijskamp.
André de Graaf Stichting Historie Stedum met dank aan Jan Timmer
Foto van vroeger. Nieuwe rubriek in De Stedumer van november 2022. De Christelijke School van Stedum Bedumerweg 8. De foto is rond 1920 genomen. Toen is de Gereformeerde School gebouwd aan de Bedumerweg 33. Daarvoor gingen kinderen van hervormde en gereformeerde huize naar de Christelijke School aan de Bedumerweg 8. De Christelijke School werd omgedoopt tot Hervormde CVO school. De Openbare School was toen gevestigd aan het Klokkenpad. Van 1946 tot 1959 gingen de kleuters naar de Bedumerweg 33. In 1959 werd het Kleuterhofje geopend aan het Klokkenpad. Kleuter- en lager onderwijs gingen in 1985 op in het basisonderwijs. In die jaren verhuisde de openbare school naar de nieuwbouw aan de Hilmaarweg. De voormalige OBS aan het Klokkenpad werd brandweerkazerne. De Hervormde School verhuisde in 1953 naar de nieuwbouw achter de oude school. Het oude gebouw werd Hervormd Centrum. Vanwege terugloop van leerlingen gingen beide bijzondere scholen in 1972 samen verder als CBS De Crangeborg aan de Bedumerweg 33. Het schoolgebouw aan de Bedumerweg 6 is sindsdien voetbalkantine. In 2016 gaan basisscholen De Bongerd en Crangeborg samen op in De Klaver. De kinderen gaan eerst naar school aan de Bedumerweg 33 en inmiddels naar de aardbevingsbestendige nieuwbouw aan de Hilmaarweg 19. De Bongerd is afgebroken en de Crangeborg heeft nu een woonbestemming.
Veel belangstelling voor de Najaarsbijeenkomst van Stichting Historie Stedum. Dinsdag 22 november jl. hield Stichting Historie Stedum een Najaarsbijeenkomst voor Donateurs en belangstellenden. Er werd een film vertoond, gemaakt door Reini Huisman in 1982. Op de film staan beelden over o.a. de middenstand en andere bedrijven en verenigingen die Stedum toen nog rijk was. De beelden riepen bij veel van de aanwezigen mooie herinneringen op aan die tijd. Ook kon men een aan de stichting geschonken doopjurk van ca. 100 jaar oud bewonderen. Deze komt uit een nalatenschap van mevrouw Klasina Nieborg-Puister uit Tolbert, een oud-inwoonster van Stedum. Zowel ’s middag als ’s avonds was er een goede opkomst. Er waren in totaal 80 bezoekers aanwezig. Tevens gaven enkelen zich op als nieuwe donateur en werden er boeken verkocht. Het was voor Stichting Historie Stedum een zeer geslaagde bijeenkomst.
In De Stedumer staat vanaf oktober een nieuwe rubriek: “Foto van vroeger”. Iedere maand wordt er een foto uit het archief van Stichting Historie Stedum gehaald en met een stukje tekst toegelicht. De Stedumer is een uitgave van de Vereniging voor Dorpsbelangen Stedum en verschijnt normaal gesproken elke vierde (soms vijfde) vrijdag van de maand. De Stedumer is te vinden op www.stedum.com. Het huis op de hoek van de Kampweg en de Bedumerweg stond bekend als het winkeltje van Mella. De ingang van de kruidenierswinkel van Mella Mulder was aan de Kampweg toen die nog Stationsweg heette. Op de gevel wordt reclame gemaakt voor tabak en vieux van Calcar uit Sappemeer. Schoolkinderen kwamen er om snoep. In het kastje aan de gevel werd de opstelling van het voetbalteam bekend gemaakt. Het pand is in 1971 gerestaureerd. Stedum had vroeger een rijke middenstand. De Hoofdstraat telde ooit drie bakkers, twee groenteboeren, een schoenmaker, meerdere slagers en schilders, een café en verschillende levensmiddelenzaken. Ook aan de zijstraten waren van oudsher veel winkels gevestigd, zoals een kapper, een fietsenwinkel, manufacturenzaak en verschillende kruideniers en bakkers. Aan de Bedumerweg woonden twee kleermakers. Aan de Stationsweg was nog een melkboer-voerman en aan het eind het Stationskoffiehuis. Buiten het dorp aan de Delleweg was café “De Weer”. In maart 2008 werd de buurtsuper in de Adriaan Clantstraat gesloten. Het dorp heeft nog wel twee kappers en een nagelstudio en een witgoedzaak, een computerzaak en een snoepwinkeltje. Oude winkels zijn verbouwd tot woonhuis, terwijl de oude bestemming vaak nog zichtbaar is. André de Graaf Stichting Historie Stedum
SHS-Najaarsbijeenkomst op dinsdag 22 november 2022 voor donateurs en belangstellenden in het Hervormd Centrum te Stedum. We organiseren een middag en -avond bijeenkomst. Wij gaan een film vertonen gemaakt in 1982 door Reini Huisman. Op de film staan beelden van o.a de middenstand en andere bedrijven die Stedum toen nog rijk was. Enkele voorbeelden zijn: diverse winkels, het café, schildersbedrijven, timmerbedrijven, transportbedrijven en van de huisarts, fysiotherapeut, de brandweer, enkele verenigingen en boerenbedrijven. Kortom te veel om op te noemen, maar voor velen (nog) heel herkenbaar. De bijeenkomsten worden gehouden in het Hervormd Centrum, Bedumerweg 8 te Stedum. Aanvang: ’s Middags van 14.00 tot 16.00 uur en ‘s avonds van 19.30 tot 21.30 uur. De toegangsprijs is € 3,00 p.p incl. koffie/thee en cake/koek. Voor donateurs is de toegang gratis. Iedereen is van harte welkom.
Vrijdag 17 juni is het gerestaureerde Koets- en Lijkenhuisje op de begraafplaats in Stedum officieel heropend. De genodigden kregen bij binnenkomst koffie met gebak. Het gebak was voorzien van een foto van het gerestaureerde gebouwtje. Voorzitter Kruidhof van Stichting Historie Stedum gaf in zijn openingswoord een uiteenzetting over de geschiedenis van het Koets- en Lijkenhuisje en het tot stand komen van de restauratie. De vrijwilligers kregen voor al hun werk een fraai fotoboek aangeboden. De openingshandeling werd verricht door drie particuliere geldgevers door het openen van een deur van de personeelsingang, van het koetshuis en de deur van het lijkenhuisje. Alles is weer in de oorspronkelijke staat. De prachtige torenspits met windvaan staat na 60 jaar weer op zijn plek. Voor het Koets- en Lijkenhuisje stond een fraaie zwarte Lijkkoets opgesteld. Alle aanwezigen waren vol lof over hoe mooi het pand is geworden. Zaterdagmorgen volgde er een open huis. Iedereen werd in de gelegenheid gesteld om onder het genot van een hapje en drankje het gehele project te bekijken. We mochten een groot aantal belangstellenden welkom heten. Stichting Historie Stedum kan met trots terugkijken op een paar mooie dagen.
De restauratie van het Koetshuis met Lijkenhuisje is zo goed als afgerond. Het geheel, zowel binnen als buiten (met torentje), ziet er weer net uit als in 1891. Om iedereen in de gelegenheid te stellen het gebouw te bezichtigen is er op zaterdag 18 juni 2022 een Open Huis van 10–12 uur. De koffie staat klaar.
Presentatie nieuw boek van Jan Olthof. Woensdag 11 mei, tijdens de voorjaarsbijeenkomst in het Hervormd Centrum te Stedum, was er de presentatie van het boek “Heelmeesters van Stedum”. Het boek is samengesteld door Jan Olthof en in samenwerking met Stichting Historie Stedum uitgebracht. Het is inmiddels het vierde boek wat Jan voor de stichting heeft geschreven. Voor de uitreiking van het boek werd er door Jan Olthof een levendige presentatie gegeven over de geneeskunde in Stedum. Alle facetten kwamen aan bod: Medicinae doctor, chirurgijn en kwakzalver. De Nieuwe tijd: Dokter Jan Nijhoff, Dokter Johannes Nijhoff, Dokter Gerrard Andries Schipper. Het Groene Kruis, Wijkverpleegsters in Stedum en de bakers. ’s Middags, waar de officiële uitreiking plaatsvond, waren er zo’n 40 belangstellenden aanwezig. Omdat niet iedereen ’s middags aanwezig kon zijn werd de presentatie ‘s avonds voor zo’n 35 aanwezigen nog eens gehouden. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan Tineke Kuipers, een dochter van Jantiena Johanna Kuipers-Berends en Reinder Jan Kuipers. Zuster Jantiena Johanna Berends werd op 1 maart 1943 tot wijkverpleegster benoemd. Per 1 mei 1946 werd haar eervol ontslag verleend in verband met haar huwelijk met Reinder Jan Kuipers.
Over het boek schrijft Jan in zijn voorwoord: Als we terugkijken naar het verleden, zelfs al is het slechts een honderd jaar dan kunnen we niet anders dab vaststellen dat zich in de geneeskunde enorme ontwikkelingen hebben voorgedaan. Tal van kinderziektes die zelfs de naoorlogse generatie nog onderging zijn geheel of bijna geheel verdwenen. Mazelen, kinkhoest, rode hond, de bof wie van ons heeft het niet gehad. En nu zijn het ziektes uit een andere tijd. En dan plotseling wordt al dat optimisme verstoord door een virus waartegenover we in eerste instantie machteloos staan. Een virus die onze levenspatroon totaal verstoord, het Corona virus. Lock down, thuiswerken anderhalve meterafstand, geen bezoek, afstand en eenzaamheid. Sommigen doet het denken aan verhalen van hun ouders over de Spaanse griep die in 1919 talloze slachtoffers maakte. Onwillekeurig gaan dan de gedachten naar de tijden dat verschillende epidemieën rondgingen en waaraan tal van mensen stierven: pest, cholera en pokken. Machteloos voelde men zich en men onderging het gelaten. Heelmeesters en geneesheren hadden veelal ook geen antwoord op deze rampen die de mensen trof. Denkend aan die mensen bracht me bij de vraag wie door de geschiedenis heen die heelmeesters en geneesheren waren in Stedum. Wat was hun kennis en kunde en onder welke omstandigheden moesten ze werken. Mijn bevindingen heb ik uitgewerkt in het boek: “Heelmeesters van Stedum”
Het boek is vanaf heden verkrijgbaar in de Shop op de website van Stichting Historie Stedum: www.historiestedum.nl Voor de donateurs van Stichting Historie Stedum is er een gratis exemplaar beschikbaar. Die kunnen contact opnemen met onze penningmeester Klaas Pilon; penningmeester@historiestedum.nl; tel. 0596-551824.
Onthulling wandbord met nuttige handwerkjes. Tevens werd er een wandbord onthuld met nuttige handwerken van Elizabeth van Dijken. Mannie Hovenkamp is in het bezit van kleine handwerkjes door haar vroegere buurvrouw Elizabeth (Beth) van Dijken, gemaakt in haar lagere schooltijd. Beth werd geboren op 11 augustus 1915 te Stedum en is overleden op 18 maart 2018 te Appingedam. Beth kon op haar vijfde al breien. Tijdens de handwerklessen na schooltijd op de lagere school, bij juffrouw Woldendorp in de Adriaan Clantstraat en een jaar naailes bij Pilke Ekens-Wester, de moeder van Klaas Ekens in de Hoofdstraat, heeft Beth heel wat breiwerkjes gemaakt. Na de verhuizing van Beth in 2016 naar zorgcentrum Damsterheerd in Appingedam kwam Mannie in het bezit van de handwerkjes en vond het zonde om deze in een doos te laten zitten. Mannie wilde deze graag, samen met Miriam Geerts, inlijsten en bij Stichting Historie Stedum onderbrengen. De stichting vond dit een mooi initiatief en vergoedde de kosten. Een deel van de handwerkjes zijn daarom ingelijst. Tijdens de voorjaarsbijeenkomst werd het prachtige wandbord onthuld. Het krijgt een plaats aan de muur in het clubhuis van de Stichting Historie Stedum. De voorjaarsbijeenkomst van Stichting Historie Stedum is zeer geslaagd te noemen.