Stichting Historie Stedum

Foto van vroeger in De Stedumer van juni 2023.
Boerderij Olde Boelsema was in 1950 nog bewoond. Later is het woonhuis afgebroken en is naast de boerderij een semibungalow gebouwd. Op de wierde Lutjewijtwerd staat nog een boerderij, Broekemaheem, bij de bocht in de Lellensterweg.
De wierde behoort tot een reeks op de linkeroeverwal van de Fivel. Die reeks begint bij Winneweer en loopt via Hemert, Lutjewijtwerd, Crangeweer en de Bult door tot Usquert. Lutjewijtwerd is met + 2,8 meter NAP opvallend hoog terwijl het omringende land ongeveer op zeeniveau ligt. Lutje betekent klein, wijt staat voor hout en werd betekent wierde. Wijt verwijst naar het verbouwen van geriefhout. Een geriefbos is een klein bos waar hakhout vandaan werd gehaald.
De wierde is een rijksmonument. In 2013 zijn bij archeologisch onderzoek resten gevonden van bewoning vanaf de late ijzertijd (ca. 3000 jaar geleden), de Romeinse tijd en de middeleeuwen. Halverwege Lutjewijtwerd en de Westerwijtwerdermaar zijn resten gevonden van een middeleeuwse borg met de naam Barnheem.
Vroeger hoorde Lutjewijtwerd bij Lellens. In de scheidingsoorkonde uit 1666 van de karspelen Lellens en Stedum wordt bepaald dat de ‘Lutkewijtwerder Kluft’ voortaan onder Stedum valt. De oorkonde is ondertekend door Hillebrant Gruys van Den Ham te Lellens en Johan Clant van Nittersum te Stedum.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum

Download Nieuwsbrief Boekpresentatie Juvver Sien Jensema

Foto van vroeger in De Stedumer van maart 2023.
Het is zondagmorgen 5 juli 1936. Het anders zo rustige Stedum is in rep en roer. 
Molen De Zilvermeeuw staat in brand.

Korenmolen afgebrand
Groningen. Gistermorgen is de korenmolen van den heer P. Broekema te Stedum tot den grond toe afgebrand. De oorzaak moet waarschijnlijk worden gezocht in kortsluiting. Een groote hoeveelheid graan ging verloren. Verzekering dekt schade.

De zaken gingen slecht en er waren tot geruchten: ‘in de brand, uit de brand.’ Bewijs is daarvoor nooit gevonden. De molen is niet herbouwd, want er kwamen meelfabrieken. 

De Zilvermeeuw had verschillende voorgangers. In 1628 staat er al een korenmolen. Tot 1815 was die eigendom de Heren van Nittersum. Bij de molen was een bakkerij. Vanaf 1815 isPieter Mulder eigenaar. Hij heeft het alleenrecht op het malen van graan in Stedum. In 1877 wordt Tiete Huizinga eigenaar. Hij vervangt de molen in 1891. Op de sluitstenen bij de ingang van de molen staat T.T.H.  1891  K.J.T; Tiete Huizinga en Knelske Tabak. Van 1908 tot 1919 zijn de zoons Jacob, zijn weduwe en Tamme achtereenvolgens eigenaar.

In 1932 neemt Pieter Broekema de molen over. In 1932 moderniseert hij de wieken van de molen. Molen de Zilvermeeuw was een van de grootste en modernste molens in die tijd.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum

Rubriek foto van vroeger in de Stedumer van januari 2023.
In februari 1979 was het winter met veel sneeuw. Op de foto het gemeentehuis met de politiewagen van agent Siepel en de tractor. Binnen was het crisisoverleg o.l.v. burgemeester Mellema. Stedum was van de buitenwereld afgesloten en de stroom was uitgevallen. Om bij het transformatorhuisje in De Weer te komen, moest eerst de weg eerst sneeuwvrij worden gemaakt door een shovel. De koeien werden met de hand gemolken. De melk kwam in de sloot, want de wegen waren onbegaanbaar. De dorpsbewoners begonnen met scheppen en bezems hun stoepje en de straat sneeuwvrij te maken. Het materieel van de gemeente was ontoereikend om het dorp weer bereikbaar te maken. Hiervoor werd de hulp van het leger ingeroepen. De militairen bivakkeerden in de ruimte boven het café.
Er werd groot materieel ingezet. De legertank met sneeuwschuiver belandde al snel in de sloot. In de supermarkt waren nog aardappelen, gehaktballen en boontjes voorhanden, die klaargemaakt werden voor de manschappen. Er is een bulletin gemaakt door meester Hovius van de openbare basisschool. Dat werd gestencild en huis-aan-huis verspreid. Er is zelfs een musical gemaakt en opgevoerd in de Gereformeerde Kerk onder de titel ‘Steem in Snei’.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum

Bijschrift foto: Gemeentehuis met Fiat 128 van de politie.
De tractor van C.W.V., de Coöperatieve Werktuigen Vereniging Stedum, werd gebruikt door melkboer Pieter de Jong.

Rubriek in De Stedumer van oktober 2022.
Halverwege de jaren ‘60 groeide ik op in de Noordoostpolder. Een vrachtrijder uit Stedum kwam bij ons bieten laden om naar de suikerfabriek in Groningen te brengen. Het vervoer heeft zich in de 20ste eeuw ontwikkeld van schip via paard-en-wagen naar de vrachtwagen. De vrachtrijders vervoerden landbouwproducten, zaaigoed en kunstmest, maar ook bouwmaterialen, zoals hout en bitumen voor dijkenbouw, bijvoorbeeld. Voor de overgang naar aardgas werden kolen per vrachtwagen aan de man gebracht door o.a. Kruidhof, die een vrachtwagen had. Jan Timmer vervoerde vlas, hout en bitumen door de Benelux. Het bevrachtingskantoor Jan Berends verdeelde vracht over de vervoerders. Willem van Zanten is eerst met Tjaart Kloosterboer gaan samenwerken. Tjaart was melkrijder en woonde aan Stationsweg 44 in het huis dat hij zelf bouwde. Zijn zoon Pieter heeft de samenwerking met Willem van Zanten voortgezet. Pieter is op 12 oktober 1959 omgekomen op het terrein van de suikerfabriek in Groningen. Hij kwam daar om schuimaarde te laden. Toen de schuimaarde ging schuiven raakte hij bekneld. Hij was 47.
Nu is er nog een aantal transportbedrijven: J. van Leeuwen, Wim van Zanten en Rijskamp.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
met dank aan Jan Timmer