Open Monumentendag 14 september 2024

Het thema van Open Monumentendag dit jaar is Verbinding. In Stedum is daarom een historische wandelroute uitgezet. Deze gaat langs monumenten waarbij een gedenkplaat met informatie staat. De wandelroute verbindt bovendien de locaties die bezocht kunnen worden.

De locaties die open zijn op zaterdag 14 september van 10.00 – 17.00 uur:

1. De Vlasschuur, Molenstraat 14, ingang Triezenbergstraat
2. Bartholomeuskerk, Hoofdstraat 1
3. Niehof (bijschuur), Lopsterweg 2
4. Voormalige Rabobank, Stationsweg 1
5. Stichting Historie Stedum, Stationsweg 29a en 31

In de Vlasschuur is een tentoonstelling te zien van de vlasverwerking in Stedum tussen 1870 en 1935.
De Batholomeuskerk heeft een rijke geschiedenis. Er wordt een film vertoond over Rombout Verhulst, de maker van het praalgraf van Adriaan Clant. Rombout Verhulst werd 400 jaar geleden geboren.
In de bijschuur van Niehof is de tentoonstelling over Sien Jensema te bezoeken.
In de voormalige Rabobank is een tentoonstelling over de geschiedenis van de bank.
Bij Stichting Historie Stedum zijn, behalve het clubgebouw, ook het koetshuis annex lijkenhuisje geopend.

De historische wandelroute is te krijgen bij de deelnemende locaties, zowel digitaal als op papier. De route kan op elk gewenst punt beginnen en eindigen, maar is ‘gedacht’ vanuit de haven, vanwege de ruime parkeermogelijkheid.

Open Monumentendag is een landelijk evenement. Informatie over activiteiten op 14 en 15 september 2024 zijn te vinden op de website. Door Marketing Eemsdelta is een folder gemaakt met informatie over activiteiten in de gemeente Eemsdelta.

André de Graaf
Stichting Historie Stedum

Artikel in De Stedumer van mei 2024.
Het koetshuis en lijkenhuisje is gebouwd in 1890. De torenspits heeft vooraf nogal wat discussie opgeleverd, maar die kwam er toch. Er staan dan nog bomen langs de Stationsweg en er ligt een sloot.

Het had weinig gescheeld of het lijkenhuisje zou in de jaren ‘60 zijn gesloopt. De staat van onderhoud was slecht. De gemeenteraad had al tot afbraak besloten, maar de Provincie verbood dit. Het gebouw is toen versoberd. De torenspits werd verwijderd, een toegangsdeur werd dichtgemetseld en de andere werden voorzien van metalen kanteldeuren.

Het plan het gebouw te restaureren ontstond in 2013. Een ruime gift van een oudStedumer zette de zaak in 2015 in beweging. De Gemeente Stedum droeg het eigendom in 2016 over aan de Stichting Historie Stedum. Subsidie en giften van Stedumers zorgden voor extra armslag. In 2020 werd met hulp van een aantal vrijwilligers met de uitvoering begonnen. Het koetshuis en lijkenhuisje werd in 2022 volledig gerestaureerd opgeleverd en op 17 juni officieel geopend.

Op 4 mei vindt hier de Dodenherdenking plaats. De gedenksteen uit 2012 is weer op de voorgevel geplaatst: ‘Vrijheid is waardevol. Ter nagedachtenis aan burgers en militairen die sinds de Tweede Wereldoorlog in oorlogssituaties hun leven verloren’ Hierop ook de namen van de vijf oorlogsslachtoffers uit Stedum.

André de Graaf
Stichting Historie Stedum
(foto: Koetshuis met lijkenhuisje 1891)

Rondgang Stedum onder het hakenkruis, Razzia 1945

Vrijdagavond 19 April, tevens de dag dat Stedum werd bevrijd in 1945, vond er een rondgang plaats op 6 locaties waar verhalen werden verteld door familie van Stedumers die tijdens de 2e wereldoorlog verzet pleegden en die op schrift hadden op getekend wat ze hadden meegemaakt. Ondanks het gure weer waren er ca 80 belangstellenden die vanuit gebouw Moarstee hun tocht langs de locaties volgden om zo de verhalen van de sprekers aan te horen.
Oranjevereniging en Stichting Historisch Stedum wil iedereen bedanken voor zijn medewerking aan deze mooie gedenkwaardige avond.

Er is van deze avond een video gemaakt. Deze bestaat uit drie delen.
Deel 1: https://youtube.com/watch?v=5fl7hHCcMCY&feature=shared

Deel 2: https://www.youtube.com/watch?v=TS7VJycii1Q

Deel 3: https://www.youtube.com/watch?v=1XskSjqh1lk

Helaas is het verhaal van Jan Woltjer over zijn vader Geert niet opgenomen omdat het te vochtig was door de regen. De tekst kun je hieronder downloaden.
Verhaal over Geert Woltjer: https://ap.lc/HVRNg

Na de Tweede Wereldoorlog en in de jaren erna werd er weinig gesproken over de oorlog, verhalen erover werden voor zich gehouden. Wel werd op 5 mei de bevrijding gevierd met optochten door het dorp, op de site van Stichting Historie
Stedum vind u in de beeldbank nog foto’s die hieraan herinneren.

Na de 60er jaren is men steeds meer bezig om verhalen op papier, digitaal en in podcasts op te tekenen. Verhalen over verzet, onderduiken, deportaties, concentratiekampen, en op beeld denk je aan diverse films en tv-series over de oorlog.

Ook in Stedum werden verhalen verteld en opgetekend over het verzet, razzia’s, aanslagen, onderduikers die werden verraden en weggevoerd naar plaatsen waar onderdrukking, dood en verderf heerste, en als men geluk had kwam men weer thuis bij de familie. En onderdrukking door de Duitse overheersers, die vooral na een aanslag van het verzet op één persoon het Groninger land ingingen om razzia’s te houden in en om de dorpen.

Het was vooral het verzet in georganiseerd verband dat de Duitse bezettingsmacht veel werk bezorgde, maar de verraders – waaronder veel NSB- ers – zorgden voor veel spanning in de dorpen en de steden: wie kon je vertrouwen en wie niet, dat was in de oorlogsjaren een gemeengoed.

Oranjevereniging en Stichting Historie Stedum gaan naar aanleiding van de vele verhalen van bewoners van Stedum op vrijdagavond 19 april een rondgang houden langs zes locaties door het dorp waar een spreker een oorlogsverhaal houdt n.a.v. een gebeurtenis in en om Stedum.

De bijeenkomst start in gebouw Moarstee om 18.45 uur, n.a.v. de grootte van de belangstelling gaan we bij zes locaties langs namelijk, Piet Slager (Hoofdstraat 35), Beukema (D.Triezenbergstraat 22), Gemeentehuis (Stationsweg 10), Pol
(Stationsweg 58) en gebouw Stichting Historie Stedum (Stationsweg 29a), waar ook een rustpunt gecreëerd wordt. Bij de Vlasfabriek (Lopsterweg 43) zal de afsluiting zijn. Tevens is er een nazit; weer in Moarstee.

Peter Slager en Coby Nienhuis
Stichting Historie Stedum en Oranjevereniging

Er zullen ook bij deze twee locaties verhalen verteld worden uit de Tweede Wereldoorlog: