Juvver Sien – Sien Jensema. Auteur: Jan Olthof.
Boek over het leven en werk van deze ereburgeres van Stedum. Te bestellen in de Shop op deze website.
Juvver Sien
Foto van vroeger, molen De Zilvermeeuw
Foto van vroeger in De Stedumer van maart 2023.
Het is zondagmorgen 5 juli 1936. Het anders zo rustige Stedum is in rep en roer.
Molen De Zilvermeeuw staat in brand.
Korenmolen afgebrand
Groningen. Gistermorgen is de korenmolen van den heer P. Broekema te Stedum tot den grond toe afgebrand. De oorzaak moet waarschijnlijk worden gezocht in kortsluiting. Een groote hoeveelheid graan ging verloren. Verzekering dekt schade.
De zaken gingen slecht en er waren tot geruchten: ‘in de brand, uit de brand.’ Bewijs is daarvoor nooit gevonden. De molen is niet herbouwd, want er kwamen meelfabrieken.
De Zilvermeeuw had verschillende voorgangers. In 1628 staat er al een korenmolen. Tot 1815 was die eigendom de Heren van Nittersum. Bij de molen was een bakkerij. Vanaf 1815 isPieter Mulder eigenaar. Hij heeft het alleenrecht op het malen van graan in Stedum. In 1877 wordt Tiete Huizinga eigenaar. Hij vervangt de molen in 1891. Op de sluitstenen bij de ingang van de molen staat T.T.H. 1891 K.J.T; Tiete Huizinga en Knelske Tabak. Van 1908 tot 1919 zijn de zoons Jacob, zijn weduwe en Tamme achtereenvolgens eigenaar.
In 1932 neemt Pieter Broekema de molen over. In 1932 moderniseert hij de wieken van de molen. Molen de Zilvermeeuw was een van de grootste en modernste molens in die tijd.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
Foto van vroeger: Occo Reintiesheert
Foto van vroeger in De Stedumer van februari 2023.
De Occo uit 1861 met vier leden van de familie Gaaikema. In 1905 is het voorhuis vernieuwd en de bijschuur gebouwd. De voorganger van de boerderij stond 50 meter naar achteren waar in 1940 een nieuwe boerderij is gebouwd. De boerderijen zijn van oudsher bereikbaar vanaf de Weersterweg. De uitrit naar de Delleweg is rond 1912 aangelegd.
In 1940 worden de boerderijen met 52 ha grond verpacht aan de familie Van Dijken. Het echtpaar Gaaikema verhuist naar de Weersterweg. In 1963 verhuist na overlijden van Jurjen Gaaikema de weduwe Rixt Onnes naar Groningen. Zij laat in 1977 haar bezittingen na aan de Doopsgezinde gemeente in Groningen.
De monumentale Occo Reintiesheert wordt in 1980 aan de landbouw onttrokken. De grond wordt in de ruilverkaveling verdeeld. De familie Van Dijken verhuist naar Stedum. De boerderij wordt in 1980 eigendom van de familie Dibbets en in 1992 van de familie De Bont. De wierde en de uitrit naar de Weersterweg worden gekocht door Koos van Huis. Begin jaren 90 is archeologisch onderzoek gedaan en is de wierde gedeeltelijk opgehoogd. In 2013 kwam de Occo Reintiesheert in bezit van de NAM en in 2017 van Groninger Landschap.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
Foto van vroeger: Sneeuwwinter 1979
Rubriek foto van vroeger in de Stedumer van januari 2023.
In februari 1979 was het winter met veel sneeuw. Op de foto het gemeentehuis met de politiewagen van agent Siepel en de tractor. Binnen was het crisisoverleg o.l.v. burgemeester Mellema. Stedum was van de buitenwereld afgesloten en de stroom was uitgevallen. Om bij het transformatorhuisje in De Weer te komen, moest eerst de weg eerst sneeuwvrij worden gemaakt door een shovel. De koeien werden met de hand gemolken. De melk kwam in de sloot, want de wegen waren onbegaanbaar. De dorpsbewoners begonnen met scheppen en bezems hun stoepje en de straat sneeuwvrij te maken. Het materieel van de gemeente was ontoereikend om het dorp weer bereikbaar te maken. Hiervoor werd de hulp van het leger ingeroepen. De militairen bivakkeerden in de ruimte boven het café.
Er werd groot materieel ingezet. De legertank met sneeuwschuiver belandde al snel in de sloot. In de supermarkt waren nog aardappelen, gehaktballen en boontjes voorhanden, die klaargemaakt werden voor de manschappen. Er is een bulletin gemaakt door meester Hovius van de openbare basisschool. Dat werd gestencild en huis-aan-huis verspreid. Er is zelfs een musical gemaakt en opgevoerd in de Gereformeerde Kerk onder de titel ‘Steem in Snei’.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
Bijschrift foto: Gemeentehuis met Fiat 128 van de politie.
De tractor van C.W.V., de Coöperatieve Werktuigen Vereniging Stedum, werd gebruikt door melkboer Pieter de Jong.
Foto van vroeger: Brandweer Stedum
Uit de rubriek Foto van vroeger in De Stedumer van december 2022.
De Brandweer van Stedum.
Brandmelding gebeurde in het verleden door het luiden van de kerkklok. Later kwam er een sirene in de kerktoren die onderaan aan de toren werd bediend. Later stond de sirene op dak bij kapper Smid in de Clantstraat. Uiteindelijk kwam die weer in de toren terecht terwijl de bediening op afstand gebeurde.
Het hele dorp liep uit terwijl de spuitgasten op de fiets of rennend op klompen naar de kazerne onderweg waren. Daarna kreeg elke brandweerman een pieper die verbonden was met de meldkamer in Delfzijl.
De Dodge is in 1972 vervangen door de Mercedes, ook met een aanhanger. De brandweer kreeg later naast blusmiddelen ook de beschikking over hulpverleningsapparatuur.
Brandweer Stedum was een actief korps dat regelmatig oefende en meedeed aan wedstrijden op provinciaal-, regionaal- en zelfs landelijk niveau. Brandweer Stedum is opgeheven na het ontstaan van de gemeente Loppersum.
Klokkenpad 1-3 is gebouwd in 1900. Hierin zat ook de openbare lagere school.
Nu is er ‘een paar ontwerpers v.o.f.’ gevestigd.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
met dank aan Gerard Kruidhof
Staand v.l.n.r. H. Zichterman, G. Laning, R. Slager, G. Ettema, J. Laning, J. van Leeuwen en E.B. Smid.
Gehurkt G. Woltjer, J. Kap, B. Bakker en W. Kuin.)
Foto van vroeger: Transportbedrijven in Stedum
Rubriek in De Stedumer van oktober 2022.
Halverwege de jaren ‘60 groeide ik op in de Noordoostpolder. Een vrachtrijder uit Stedum kwam bij ons bieten laden om naar de suikerfabriek in Groningen te brengen. Het vervoer heeft zich in de 20ste eeuw ontwikkeld van schip via paard-en-wagen naar de vrachtwagen. De vrachtrijders vervoerden landbouwproducten, zaaigoed en kunstmest, maar ook bouwmaterialen, zoals hout en bitumen voor dijkenbouw, bijvoorbeeld. Voor de overgang naar aardgas werden kolen per vrachtwagen aan de man gebracht door o.a. Kruidhof, die een vrachtwagen had. Jan Timmer vervoerde vlas, hout en bitumen door de Benelux. Het bevrachtingskantoor Jan Berends verdeelde vracht over de vervoerders. Willem van Zanten is eerst met Tjaart Kloosterboer gaan samenwerken. Tjaart was melkrijder en woonde aan Stationsweg 44 in het huis dat hij zelf bouwde. Zijn zoon Pieter heeft de samenwerking met Willem van Zanten voortgezet. Pieter is op 12 oktober 1959 omgekomen op het terrein van de suikerfabriek in Groningen. Hij kwam daar om schuimaarde te laden. Toen de schuimaarde ging schuiven raakte hij bekneld. Hij was 47.
Nu is er nog een aantal transportbedrijven: J. van Leeuwen, Wim van Zanten en Rijskamp.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
met dank aan Jan Timmer
Foto van vroeger: Onderwijs in Stedum
Foto van vroeger. Nieuwe rubriek in De Stedumer van november 2022.
Toen is de Gereformeerde School gebouwd aan de Bedumerweg 33.
Daarvoor gingen kinderen van hervormde en gereformeerde huize naar de Christelijke School aan de Bedumerweg 8.
De Christelijke School werd omgedoopt tot Hervormde CVO school.
De Openbare School was toen gevestigd aan het Klokkenpad. Van 1946 tot 1959 gingen de kleuters naar de Bedumerweg 33.
In 1959 werd het Kleuterhofje geopend aan het Klokkenpad. Kleuter- en lager onderwijs gingen in 1985 op in het basisonderwijs.
In die jaren verhuisde de openbare school naar de nieuwbouw aan de Hilmaarweg. De voormalige OBS aan het Klokkenpad werd brandweerkazerne.
De Hervormde School verhuisde in 1953 naar de nieuwbouw achter de oude school. Het oude gebouw werd Hervormd Centrum.
Vanwege terugloop van leerlingen gingen beide bijzondere scholen in 1972 samen verder als CBS De Crangeborg aan de Bedumerweg 33.
Het schoolgebouw aan de Bedumerweg 6 is sindsdien voetbalkantine.
In 2016 gaan basisscholen De Bongerd en Crangeborg samen op in De Klaver.
De kinderen gaan eerst naar school aan de Bedumerweg 33 en inmiddels naar de aardbevingsbestendige nieuwbouw aan de Hilmaarweg 19.
De Bongerd is afgebroken en de Crangeborg heeft nu een woonbestemming.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
De foto is rond 1920 genomen.
Veel belangstelling op de Najaarsbijeenkomst van Stichting Historie Stedum.
Veel belangstelling voor de Najaarsbijeenkomst van Stichting Historie Stedum.
Dinsdag 22 november jl. hield Stichting Historie Stedum een Najaarsbijeenkomst voor Donateurs en belangstellenden.
Er werd een film vertoond, gemaakt door Reini Huisman in 1982.
Op de film staan beelden over o.a. de middenstand en andere bedrijven en verenigingen die Stedum toen nog rijk was.
De beelden riepen bij veel van de aanwezigen mooie herinneringen op aan die tijd.
Ook kon men een aan de stichting geschonken doopjurk van ca. 100 jaar oud bewonderen.
Deze komt uit een nalatenschap van mevrouw Klasina Nieborg-Puister uit Tolbert, een oud-inwoonster van Stedum.
Zowel ’s middag als ’s avonds was er een goede opkomst. Er waren in totaal 80 bezoekers aanwezig.
Tevens gaven enkelen zich op als nieuwe donateur en werden er boeken verkocht.
Het was voor Stichting Historie Stedum een zeer geslaagde bijeenkomst.
Nieuwsbrief Najaar 2022
Foto van vroeger. Nieuwe rubriek in De Stedumer van oktober 2022.
In De Stedumer staat vanaf oktober een nieuwe rubriek: “Foto van vroeger”. Iedere maand wordt er een foto uit het archief van Stichting Historie Stedum gehaald en met een stukje tekst toegelicht. De Stedumer is een uitgave van de Vereniging voor Dorpsbelangen Stedum en verschijnt normaal gesproken elke vierde (soms vijfde) vrijdag van de maand. De Stedumer is te vinden op www.stedum.com.
Het huis op de hoek van de Kampweg en de Bedumerweg stond bekend als het winkeltje van Mella. De ingang van de kruidenierswinkel van Mella Mulder was aan de Kampweg toen die nog Stationsweg heette. Op de gevel wordt reclame gemaakt voor tabak en vieux van Calcar uit Sappemeer. Schoolkinderen kwamen er om snoep. In het kastje aan de gevel werd de opstelling van het voetbalteam bekend gemaakt. Het pand is in 1971 gerestaureerd.
Stedum had vroeger een rijke middenstand. De Hoofdstraat telde ooit drie bakkers, twee groenteboeren, een schoenmaker, meerdere slagers en schilders, een café en verschillende levensmiddelenzaken. Ook aan de zijstraten waren van oudsher veel winkels gevestigd, zoals een kapper, een fietsenwinkel, manufacturenzaak en verschillende kruideniers en bakkers.
Aan de Bedumerweg woonden twee kleermakers. Aan de Stationsweg was nog een melkboer-voerman en aan het eind het Stationskoffiehuis. Buiten het dorp aan de Delleweg was café “De Weer”.
In maart 2008 werd de buurtsuper in de Adriaan Clantstraat gesloten. Het dorp heeft nog wel twee kappers en een nagelstudio en een witgoedzaak, een computerzaak en een snoepwinkeltje.
Oude winkels zijn verbouwd tot woonhuis, terwijl de oude bestemming vaak nog zichtbaar is.
André de Graaf
Stichting Historie Stedum
